رویکرد فقه نظام‌واره در جامعۀ منتظر بر اساس اندیشه‌های آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی ره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه خوارزمی تهران، تهران، ایران.

10.22081/jm.2023.66488.1073

چکیده

آیت‌الله العظمی صافی گلپایگانی ره یک مهدویت‌‌پژوه متبحر و یک فقیه زبردست بودند که در شکل‌گیری قانون اساسی جمهوری اسلامی نقش مهمی داشتند؛ همچنین حضور ده‌سالۀ ایشان در کسوت دبیر شورای نگهبان ضروری می‌نماید که رویکرد فقه نظام‌واره در جامعۀ منتظر از دیدگاه ایشان مورد کاوش قرار گیرد؛ ازاین‌رو نوشتار پیش رو با روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی در اولین قدم به چیستی جامعۀ منتطر از منظر این فقیه عالی‌مقام اشاره دارد؛ ایشان انتظار را حیات‌بخش و جامعۀ منتظر را پویا و شکوفا معنا می‌کند. آیت‌الله صافی تحقق فقه نظام‌واره در جامعۀ منتظر را به روشنی تأیید می‌کند و معتقد است که اصل و بنیان این نظام تأسیسی و فروعات آن امضایی است. ایشان ایمان به مکتب و شجاعت در بیان آن، نگاه انتقادی به تمدن غرب و توجه به فقه غایت‌مدار را از پیش‌نیازهای مهم رویکرد فقه نظام‌واره در عصر غیبت می‌دانند. آیت‌الله صافی نظام‌سازی در جامعۀ منتظر را در قالب یک ساختار در نظر می‌گیرد که مبتنی بر حاکمیت الهی، نظام امامت و رهبری و مشروعیت الهی قدرت در عصر غیبت است. ایشان مخالف سرسخت انتظار مخرب در دوران غیبت است و تأکید می‌کند که اسلام ماهیت، هویت و شخصیتش سیاسی است و دربرگیرندۀ یک نظام حاکمیتی منسجم و ساختارمند است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Systematic Jurisprudence Approach in the Waiting Society Based on the Thoughts of Ayatollah Safi Golpayegani

نویسنده [English]

  • Najaf Ali Gholami
Assistant Professor, Kharazmi University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Ayatollah Safi Golpayegani was a skillful Mahdiism scholar and a great jurist who played an important role in the formation of the Islamic Republic's constitution. In addition, his ten-year presence as the secretary of the Guardian Council of Iran makes it necessary to explore the approach of systematic jurisprudence in the waiting society from his perspective. Therefore, in the first step, the present article, via a descriptive-analytical method, refers to the nature of the waiting society from the point of view of this high-ranking jurist. He defines the waiting as life-giving and the waiting society as dynamic and flourishing. Ayatollah Safi clearly confirms the realization of systematic jurisprudence in the waiting society and believes that the foundation of this system can be established and its branches can be signed. He considers faith in the school of thought and courage in expressing it, a critical look at Western civilization and attention to Fiqh al-Maqasidi as important prerequisites for a systematic approach to jurisprudence in the Age of Occultation. Ayatollah Safi considers systematization in the waiting society in the form of a structure that is based on divine governance, the system of Imamate and leadership, and the divine legitimacy of power in the Age of Occultation. He strongly disagrees with destructive waiting during the occultation, emphasizes that Islam is political in its nature, identity, and character, and includes a coherent and structured system of governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdiism
  • Ayatollah Safi Golpayegani
  • the waiting society
  • Systematic jurisprudence
  1. * قرآن کریم

    ** نهج‌البلاغه

    1. ابن بابویه، محمد بن على. (1395). کمال الدین و تمام النعمة (مصحح: على‌اکبر غفارى، چاپ دوم). تهران: اسلامیه. ‏
    2. ابن منظور. (1408ق). لسان العرب (محقق: یوسف خیاط، ج12). بیروت: نشر دار الجیل.
    3. توسلی، غلامعباس. (1370). نظریه‌های جامعه‌شناسی (چاپ دوم). تهران: انتشارت سمت.
    4. خرمشاد، محمدباقر؛ سرپرست سادات، سیدابراهیم. (1393). مسئله‌ها و الگوی‌های مردم‌سالاری دینی. پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 3(10)، صص 125-150.
    5. خمینی، سید روح‌الله. (1379). ولایت فقیه (ج2). تهران: مؤسسه نشر آثار امام خمینی ره.
    6. روسو، ژان ژاک. (1393). قرار داد احتماعی (مترجم: مرتضی کلانتریان). تهران: نشر آگاه.
    7. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1392«الف»). تجلی توحید در نظام امامت (چاپ اول). قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    8. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1392«ب»). نظام امامت و رهبری (چاپ اول). قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    9. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1393«الف»). پیام‌های مهدوی (چاپ اول). قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    10. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1393«ب»). گفتمان مهدویت (چاپ هشتم). قم : دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    11. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1394). به سوی دولت کریمه (چاپ دوم). قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    12. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1397). امامت و مهدویت (ج1، چاپ اول). قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    13. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (1433ق). سخنرانی در جمع طلاب و فضلای مشهد در نیمه شعبان.
    14. صافی گلپایگانی، لطف‌الله. (بی‌تا). حدیث بیدارى‏ (مقاله‏ها و خطابه‏ها) (چاپ اول). قم: دفتر نشر آثار آیت‌الله صافی ره.
    15. صدر، سید محمدباقر. (1393). اقتصاد ما (مترجم: سید ابوالقاسم حسینی ژرفا، ج2). قم : پژوهشگاه علمی‌ـ‌تخصصی شهید صدر.
    16. طبرى، محمد بن جریر. (1375). تاریخ طبرى (ج3، مترجم: ابو القاسم پاینده، چاپ پنجم). تهران: اساطیر.
    17. عینی‌زاده، محمد؛ مؤدب، سیدرضا. (1396). «نظام‌سازی در نگاه تفسیری آیت‌الله خامنه‌ای». دو فصلنامه علمی‌ـ‌پژوهشی قرآن و حدیث، 11(21)، صص 153-157.
    18. قاضی‌زاده، کاظم. (1378). امام خمینی و حکومت اسلامی (مصاحبه‌های علمی). قم: انتشارات حوزه علمیه قم.
    19. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (مصححان: على‌اکبر غفارى و محمد آخوندى). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    20. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار (ج52،51). بیروت: مؤسسة الوفاء.
    21. مشروح مذاکرات مجلس خبرگان قانون اساسی (ج2،1). (1364). تهران: انتشارات امور فرهنگی مجلس شورای اسلامی.
    22. مصطفوی. (1416ق). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم (ج12). تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
    23. مطهری، مرتضی. (1376). قیام و انقلاب مهدی از نگاه فلسفه تاریخ. تهران: انتشارات صدرا.
    24. مطهری، مرتضی. (1382). اسلام و نیازهای زمان (ج1). تهران: انتشارات صدرا.
    25. معین، محمد. (1363). فرهنگ فارسی (ج2، چاپ ششم). تهران: انتشارات امیرکبیر.
    26. ملکزاده، محمدحسین. (1395). دروس خارج اصول نظام‌سازی فقهی (ج25). وبسایت وسایل ir.
    27. میرتبار، سید محمد. (1390).آسیب‌شناسی جامعۀ منتظر. قم: انتشارات بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عج.
    28. نعمانی، ابن ابی زینب. (1397). الغیبة (مصحح: على‌اکبر غفارى). تهران: صدوق.