امام حسن عسکری(ع) دوگانه حفظ امامت یا حفظ شیعیان امامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/jm.2025.71007.1103

چکیده

امام حسن عسکری(ع) در دوره‌ای به امامت رسیدند که اختناق سیاسی حاکمان وقت عباسی به اندازه‌ای بود که ایشان و پدر بزرگوارشان محبور شدند در پادگان شهر عسکر سکنی گزینند. از طرف دیگر توجه فراوان عباسیان به بیت ایشان برای دست یابی به فرزندشان سبب شد تا امام عسکری(ع) پنهان‌کاری زیادی در این باره داشته باشند. درنتیجه پس از شهادت ایشان و وفور مشکلات از جمله غیبت امام مهدی(عج)، شیعیان با تفرق فراوانی در ابتدای دوران غیبت صغری مواجهه شوند. اما نکته مهم آن بود که امام عسکری(ع)به نیکی می‌دانستند که حفظ فرزند ایشان تداوم امر امامت را در پی خواهد داشت و امام بعدی می‌تواند امت از هم گسیخته را به انسجام برساند. نکته‌ای که در پایان غیبت صغری چنین شد؛ بنابراین پژوهش کنونی به دنبال پاسخ به این سئوال است که با پنهان‌کاری فراوان امام عسکری(ع) در ولادت فرزند خود، چگونه امام یازدهم(ع) در دوران میان دو محظور حفظ امام مهدی(عج) و حفظ شیعیان توانستند هر دو را در ذیل امامت باقی و هدایت امت در پرتو امامت امام مهدی(عج) به سرانجام برسانند. ازاین‌رو پژوهش حاضر در‌ پی این هدف است که نشان دهد امامیه در پرتو مفهوم امامت و در یک روند تاریخی و با کارکردهای مشخص امام مهدی(عج)، به انسجام دست یافت. این تحقیق به صورت کتابخانه‌ای و با روش توصیفی- تحلیلی به سرانجام رسیده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Imam Hassan Askari (AS) Duality of Preserving the Imamate or Preserving the Imami Shiites

نویسنده [English]

  • majid احمدی کچایی
Assistant Professor, Institute of Islamic Sciences and Culture
چکیده [English]

Imam Hasan Askari (A.S.) became the Imam during a period when the political oppression of the Abbasid rulers was so intense that he and his honorable father had to reside in the military camp of the city of Askar. Furthermore, the Abbasid rulers' excessive attention to his household in search of his son led Imam Askari to keep his son’s birth a secret. As a result, after his martyrdom and the ensuing difficulties, including the occultation of Imam Mahdi (A.S.), the Shia faced significant divisions at the onset of the Minor Occultation. However, it was important to note that Imam Askari (A.S.) knew very well that protecting his son would ensure the continuation of the Imamate and that the next Imam could reunite the fragmented community. This is exactly what occurred at the end of the Minor Occultation. Therefore, this research, through a library-based and descriptive-analytical method, seeks to answer the question of how Imam Askari, by concealing his son’s birth, managed to preserve both the Imamate of Imam Mahdi (A.S.) and the unity of the Shia during the transitional period. The study aims to demonstrate that the Shia, through the concept of Imamate and under the leadership of Imam Mahdi (A.S.), achieved cohesion. Key actions by Imam Askari included not having a formal marriage, concealing the birth of Imam Mahdi, and circulating news of the deaths of some of his other children. Furthermore, the dynamic nature of the representative system and the issuance of numerous letters (Tawqi'at) during the Minor Occultation were among Imam Mahdi’s (A.S.) efforts to ensure the cohesion of the Shia community.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Askari (AS)
  • Imam Mahdi (AS)
  • Imamiyyah in the third century
  • Imamiyyah unity in the third century
احمدی کچایی، مجید. (1401). بررسی عملکرد امام عسکری درباره امام مهدی#، فصلنامه علمی - پژوهشی تاریخ اسلام، سال 23، شماره 89.
اشعری، سعد بن عبد الله. (1360). المقالات و الفرق (مصحح: محمدجواد مشکور). تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
حرعاملی، محمدبن حسن. (۱۴۱۴ق). وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشیعة (چاپ دوم). قم: مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث.
خصیبی، حسین‌بن همدان. (1419ق). الهدایة الکبرى. بیروت.
خمینی. (امام) روح الله. (1385). الطهارة (ج۳). تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خمینی (امام) روح الله. (1395). موسوعة الامام الخمینی؛ ولایت فقیه؛ سایت اندیشه قم، مقاله «رجوع به فقها در عصر غیبت».
شهرستانی، محمد بن عبد الکریم. (1415ق). الملل و النحل. لبنان. بیروت: دار المعرفة.
صدوق، محمد بن علی. (1395ق). کمال الدین و تمام النعمة (چاپ دوم). تهران: اسلامیه.
صدوق، محمدبن علی. (1413ق‌). من لا یحضره الفقیه‌ (محقق و مصحح: على اکبر غفارى، چاپ دوم). قم‌: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌.
طبرسی، احمد بن على. (1403ق). الإحتجاج على أهل اللجاج (محقق و مصحح: محمد باقر خرسان). مشهد: نشر مرتضى.
طوسی، خواجه نصیرالدین. (۱۴۰۵ق). تلخیص المحصل. بیروت: دارالاضواء.
قندوزی، حنفی. (1416ق). سلیمان، ینابیع الموده لذوبی القربی. بی‌جا: دارالاسوه.
کشی، محمد بن عمر کشی . (1348 ق). اختیار معرفة الرجال، مصحح: حسن مصطفوی. مشهد: دانشگاه مشهد.
کلینی، محمد بن یعقوب. (۱407ق). اصول کافی. تهران: المکتبة الاسلامیه.
مجلسى، محمد باقر. (1395ق). بحار الأنوار (ط 2). تهران: المکتبة الاسلامیة.
ابوالحسن، مسعودی. (1423ق). اثبات الوصیه للامام علی بن ابی طالب× (چاپ سوم). قم: انتشارات انصاریان.
مسعودی، أبوالحسن علی بن حسین. (1375). مروج الذهب، (چاپ پنجم، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
مرتضی، علی بن الحسین. (۱۴۱۱ق). الذخیرة فی علم الکلام. قم: مؤسسة النشر الاسلامی.
مفید، محمد. (1413ق). الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد،. قم: گنگره شیخ مفید
مفید، محمدبن محمد. (1413ق‌). الفصول المختارة (محقق / مصحح: على میر شریفى، چاپ اول). قم: گنگره شیخ مفید.
نجاشی، احمد بن على‏. (1365). رجال (چاپ ششم) قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعه لجامعة المدرسین.
نوبختی، حسن بن موسی. (1395ق). فرق الشیعة (با مقدمه شهرستانی). بیروت: دار الأضواء.