بررسی و تحلیل رویکرد احمد بن محمد بن خالد برقی به روایات مهدوی با تأکید بر کتاب المحاسن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم قرآنی و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران.

2 دانش‌آموختۀ سطح چهار مرکز تخصصی مهدویت، قم، ایران (نویسندۀ مسئول).

چکیده

بایستگی ‌تحقیق دقیق، جامع و منسجم پیرامون منابع متقدم شیعی، بسیار مهم و متقدم بر صرف بازنمایی توصیفی‌ نوشته‌های ‌حدیثی ‌است. کتاب المحاسن اثر احمد بن محمد برقی به‌عنوان اولین و قدیمی‌ترین منبع برجای‌مانده از دوران آغازین غیبت صغری می‌تواند با رویکرد مهدویت مورد کاوش قرار گیرد. نوشتار پیش رو با روش توصیفی‌-‌تحلیلی ضمن شخصیت‌شناسی احمد بن محمد برقی و اثر وی، به رویکرد برقی نسبت به روایات مهدوی پرداخته است. حاصل آنکه از مجموع روایات برجای‌مانده از کتاب المحاسن، چهارده روایت مهدوی وجود دارد. این روایات از مشایخ قم و کوفه اخذ شده است. به غیر از محمد بن علی کوفی معروف به ابوسمینه، دیگر مشایخ وی ثقه هستند. محتوای روایات وی با سه رویکرد انتظار، عصر ظهور و سیرۀ حکومتی امام مهدی (عج) گسترش یافته است. از مهم‌ترین احادیث وی که به دوران بعد منتقل شده است گزارش ویژۀ وی از ملاقات حضرت خضر با امیرالمومنین (ع) در المحاسن و بازتاب آن با تصریح به اسامی امامان دوازده‌گانه در منابع بعدی است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

nvestigation and analysis of Ahmed bin Muhammad bin Khalid Barqi's approach to Mahdavi narrations with emphasis on the book "Al-Muhasan"

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Delbari 1
  • Moslem Kamyab 2
1 Associate Professor, Department of Qur'anic Sciences and Hadith, Razavi University of Islamic Sciences, Mashhad, Iran
2 Level Four (PhD), Specialized Center for Mahdiism, Qom, Iran (corresponding author).
چکیده [English]

 




The necessity of detailed, comprehensive, and coherent research on the previous Shiite sources is very important and superior to the mere descriptive representation of hadith texts. As the first and the oldest remaining source from the beginning of the Minor Occultation, the book Al-Maḥāsin authored by Ahmad bin Mohammad bin Khalid al-Barqi, can be explored with the approach of Mahdiism. The present article deals with the approach of Barqi in relation to the Mahdavi narratives, through a descriptive-analytical method as well as personality of Ahmad bin Mohammad Barqi and his work. As a result, there are fourteen Mahdavi narratives from the total remaining narratives from the book Al-Maḥāsin. These hadiths were taken from the Sheikhs living in Qom and Kufa. Apart from Muhammad bin Ali Kufi known as Abu Samina, his other sheikhs are Thiqa (reliable transmitters of hadiths). The content of his narratives has been expanded with three approaches: waiting (for Imam Mahdi), the age of reappearance and Imam Mahdi's governance lifestyle (sirah). One of the most important hadiths of his that has been passed down to the later era is his special report of Hazrat Khizr's meeting with Imam Ali in Al-Maḥāsin and its reflection by specifying the names of the twelve imams in later sources.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdiism
  • Sourceology
  • Al-Maḥāsin
  • Ahmad bin Muhammad bin Khalid al-Barqi
  1. * قرآن کریم

    1. ابن الغضائرى، احمد بن حسین. (1364). ‏رجال ابن الغضائری‏. قم: مؤسسه اسماعیلیان.‏
    2. انصاری، حسن. (1400). روایتی درباره نام دوازده امام (حدیث خضر) و یک داوری نادرست درباره احمد برقی. بازیابی شده در تاریخ 7/3/1400، برگرفته از سایت: https://ansari.kateban.com/post/4792.
    3. برقى، احمد بن محمد. (1371ق). المحاسن (محقق: جلال الدین محدث، ج2،1‏، چاپ دوم). قم: دار الکتب الإسلامیة.
    4. توحیدلو، اکبر. (1394). وثاقت برقی با تأکید بر مشایخ او در کتاب محاسن. فصلنامه علوم حدیث، 20(78)، صص 143-163.
    5. حر عاملی، محمد بن الحسن. (1425ق). کشف التعمیة فى حکم التسمیة (محقق: مهدی فتلاوی، چاپ اول). بیروت: دار الهادی.
    6. خویى‏، ابوالقاسم. (1410ق). معجم رجال الحدیث‏ (9 جلدی، ج2، چاپ اول). قم: مرکز نشر آثار شیعه‏.
    7. زرکلى، خیر الدین. (1989م). الأعلام قاموس تراجم لأشهر الرجال و النساء من العرب و المستعربین و المستشرقین (ج1، چاپ هشتم). بیروت: دار العلم للملایین.
    8. شیرزاد و همکاران. (1396). جریان فکری ادب و بازخوانی دلایل اخراج و بازگشت احمد برقی به قم. مجله تحقیقات علوم قرآن و حدیث، شماره35، صص 63-81.
    9. صدر، محمد. (1412ق). تاریخ الغیبة الصغرى‏ (چاپ اول). بیروت: دار التعارف للمطبوعات‏.
    10. صدوق، علی بن الحسین. (1378ق). عیون اخبار الرضا (محقق: مهدی لاجوردى، ج1). تهران: نشر جهان.
    11. صدوق، علی بن الحسین. (1385). علل الشرایع (ج1). قم: کتاب‌فروشى داورى‏.
    12. صدوق، علی بن الحسین. (1395ق). کمال الدین و تمام النعمة (محقق: علی‌اکبر غفاری، ج2،1، چاپ دوم). تهران: انتشارات اسلامیه.
    13. صدوق، علی بن الحسین. (1406ق). ثواب الأعمال و عقاب الأعمال (چاپ دوم). قم: دار الشریف الرضی للنشر.
    14. صدوق، علی بن الحسین. (1413ق) من لا یحضره الفقیه (محقق: علی‌اکبر غفاری، ج1). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
    15. طالقانی، سیدحسن. (1391). اخراج راویان از قم؛ اقدامی اعتقادی یا اجتماعی. فصلنامه علمی‌-‌ پژوهشی نقدونظر. شماره67، صص 92-‌105.
    16. طبرى آملى صغیر، محمد بن جریر بن رستم.‏ (1413ق). دلائل الامامة. قم: قسم الدراسات الإسلامیة مؤسسة البعثة.
    17. طوسی، محمد بن الحسن. (بی‌تا). الفهرست‏. نجف: ‏المکتبة المرتضویة.
    18. طوسی، محمد بن الحسن.(1381ق). رجال. نجف‏: انتشارات حیدریه.
    19. طوسى، محمد بن الحسن. (1407ق). تهذیب الاحکام (محقق: حسن خرسان، ج4، چاپ چهارم). تهران: دار الکتب الإسلامیه‏.
    20. طوسى، محمد بن الحسن‏. (1411ق‏). الغیبة (محقق: عباد الله تهرانى، علی‌احمد ناصح، چاپ اول). قم: دار المعارف الإسلامیة.
    21. فرجامی، اعظم. (1394). زیدیه و حدیث امامیه. قم: انتشارات دار الحدیث.
    22. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی (ج6،5،3،1). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
    23. کورانی و همکاران. (1428ق). معجم الأحادیث الإمام المهدی (چاپ دوم). قم: مسجد مقدس جمکران.
    24. مجلسی، محمدباقر. (1403ق). بحار الانوار (ج1، چاپ دوم). بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
    25. نجاشى، احمد بن على. (1407ق). ‏رجال. قم‏: انتشارات جامعۀ مدرسین.
    26. نعمانى، محمد بن ابراهیم. (1397ق). الغیبة‏ (محقق: على‏اکبر غفارى). تهران: مکتبة الصدوق.
    27. نیومن، آندروجی. (1386). دوره شکل‌گیری تشیع دوازده امامی؛ گفتمان حدیثی ‌میان قم و بغداد. قم: انتشارات شیعه‌شناسی.