ماهیت، مبانی و کارویژه‌‌های دولت اسلامی در جامعه منتظِر در اندیشه آیت‌‌الله صافی گلپایگانی ره

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران.

چکیده

آیت‌‌الله صافی‌ گلپایگانی یکی از فقهایِ خبرگان قانون اساسی بود که در جاسازی ادبیات فقهیِ شیعه ‌‌اثنی‌‌عشری در جمهوری‌ اسلامی ‌ایران نقش مؤثری داشت؛ همچنین فقیهی که در طرد و نفی عرفی‌کردن جامعه در هشت‌ سال دبیریِ شورای نگهبان، نقشی اساسی ایفا کرد و نهایتاً در چهره مجتهد و مرجعِ مروج فقه سنتی ظهور کرد؛ زیرا به مواردی نظیرِ حجاب، وزیرشدن زنان، تفکیک جنسیتی، اختلاط زن و مرد، حضور زنان در ورزشگاه‌ها، حرمت مطلقِ موسیقی و فلسفه و عرفان‌‌اسلامی حساسیت نشان می‌‌داد؛ ازاین‌‌رو تحقیق در اندیشه او ضروری می‌‌سازد مشخص شود آیا دولت یا حکومتِ پیشنهادی او دولتی اقتدارگراست یا دولتی مردمی است. با نظرداشت این مسئله، سؤال اصلی مقالۀ حاضر این است‌‌که مبانی، ماهیت و وظایف (کارویژه‌‌هایِ) دولت‌ اسلامیِ جامعه‌ منتظِر در دیدگاه آیت‌‌الله صافی‌ گلپایگانی چیست. پاسخ به این پرسش با چارچوب نظریِ تحلیل پارادایمی، در قالب ادبیات فقه سیاسیِ اسلام سیاسی و با روش تحلیل محتوا، با تکیه بر آثار اصلی وی انجام گردید و نتیجه‌‌اش این شد که ماهیت حکومت یا دولت برآمده از اندیشه وی، دولتی توحیدی در قالب امامت بوده ‌است که مواردی مانند مرز، منطقه و کشور آن را محدود نمی‌کند و هیچ فترتی هم نخواهد داشت. این حکومت علاوه بر دنبال‌کردن کارویژه تأمین معاش، رفاه و آسایش مردم، وظیفه اصلی خود را تحقق و اجرای احکام اسلامی و دفاع از دین خدا می‌‌داند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

The Nature, Foundations, and Functions of the Islamic Government in the Waiting Society in the Thought of Ayatollah Safi Golpayegani

نویسنده [English]

  • رضا عیسی نیا
Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Research Center for Political Sciences and Thought
چکیده [English]

Ayatollah Safi Golpayegani was one of the constitutional law jurists who played an effective role in embedding Twelve-Imam Shia jurisprudence literature in the Islamic Republic of Iran. Also, the jurist who played an essential role in rejecting and negating the secularization of the society during his eight years as the secretary of the Guardian Council, and finally emerged as a mujtahid and an authority promoting traditional fiqh since he was sensitive to issues such as the hijab, women becoming ministers, gender segregation, the mixing of men and women, the presence of women in stadiums, considering music as absolutely haram, and Islamic philosophy and mysticism. Therefore, the research in his thought makes it necessary to determine whether the government or the state proposed by him is an authoritarian government or a people's government. Keeping this issue in mind, the main question of the present article is what are the foundations, nature, and duties (functions) of the Islamic government of the waiting society in the view of Ayatollah Safi Golpayegani. The question was answered through the theoretical framework of paradigm analysis, in the form of political jurisprudence literature of political Islam and with the method of content analysis, based on his main works. The result showed that the nature of the government or state that emerged from his thought was a monotheistic government in the form of Imamate, which is not limited by things such as border, region, and country, and will not have any interruption. In addition to pursuing the special function of providing livelihood, welfare and comfort of the people, this government considers its main duty to fulfill and implement Islamic rules and defend the religion of God.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ayatollah Safi Golpayegani
  • Islamic government
  • functions
  • the waiting society
  1. * قرآن مجید.

    1. ابوالحمد، عبدالحمید. (1384). مبانی سیاست (ج۱، چاپ دهم). تهران: انتشارات توس.
    2. انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
    3. ایسنا، سایت خبرگزاری دانشجویان ایران. (1385). آیت‌‌الله العظمی‌‌صافی‌ گلپایگانی، وجود فرهنگسراها باعث حزن امام زمان# می‌‌شود. بازبینی شده در: 8 اردیبهشت 1385، 047479 https: //b2n.ir/z01707
    4. چاندوک، نیرا. (1377). جامعه مدنی و دولت، کاوش‌‌هایی در نظریۀ سیاسی (مترجم: فریدون فاطمی و وحید بزرگی). تهران: نشر مرکز.
    5. خبرنامه گویا، خبرگزاری بین‌‌المللی قرآن. (1388). آیت‌‌الله صافی گلپایگانی، هیچ مکتبی به اندازه اسلام برای زنان ارزش قائل نشده است. بازبینی‌شده در تاریخ: 23 مهر 1388 https://b2n.ir/k29454.
    6. خیری، حسن. (1389). مقایسه پارادایم دینی (اسلامی) با پارادایم‌‌های اثباتی، تفسیری و انتقادی. فصلنامه معرفت فرهنگی اجتماعی، (2)، صص 7-13.
    7. تابناک تاریخ انتشار 5 مرداد 1391 انتقاد آیت‌‌الله صافی از همایش عرفان ملی. بازبینی‌شده در تاریخ: سه‌‌شنبه، پنجم مرداد، 1391. https://www.tabnak.ir/fa/news/261872/
    8. سایت عصر اسلام. (1400). نظر آیت‌الله صافی گلپایگانی درباره ولایت فقیه. بازبینی‌شده در تاریخ:۱۲ بهمن ۱۴۰۰،۲۹۱۱۰. https: //b2n.ir/z50852
    9. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1380). امام خمینی و حکومت اسلامی (مصاحبه‌های علمی) (ج۱۰، نظر آیت‌الله صافی گلپایگانی درباره ولایت فقیه). تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
    10. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1391الف). ولایت تکوینی و ولایت تشریعی. قم: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود عج.
    11. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1391ب). سلسله مباحث امامت و مهدویت (4جلدی). قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌ گلپایگانی ره.
    12. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1392الف). نظام امامت و رهبری، امامت حضرت بقیه‌‌الله و نقش سازنده عقیده به امامت آن حضرت. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله‌‌العظمی‌‌صافی گلپایگانی ره.
    13. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1392ب). تجلی توحید در نظام امامت. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌ گلپایگانی ره.
    14. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1392ج). عقیده نجات‌‌بخش: پیرامون عقیده به ظهور و حکومت مهدی#. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت‌‌آیت‌‌الله العظمی صافی گلپایگانی ره.
    15. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1393الف). پیام‌‌های‌ مهدوی (مجموعه ‌‌پیام‌‌های
      ‌‌آیت‌‌الله‌‌ العظمی ‌‌صافی گلپایگانی). قم: دفتر تنطیم و نشر آثار آیت‌‌الله‌‌ العظمی‌‌ صافی‌ گلپایگانی ره.
    16. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1393ب). پاسخ به ده پرسش (پیرامون امامت، خصائص و اوصاف حضرت مهدی#). قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله العظمی صافی گلپایگانی ره.
    17. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1393ج). پیرامون معرفت امام. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله العظمی‌‌صافی‌ گلپایگانی ره.
    18. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1394). به سوی دولت کریمه. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله العظمی صافی گلپایگانی ره.
    19. صافی‌ گلپایگانی، لطف‌‌الله. (1397). سلسله مباحث امامت و مهدویت (3): ولایت تکوینی و ولایت تشریعی. قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌‌الله صافی‌ گلپایگانی ره.
    20. فرانکن، رابرت. ای. (1388). انگیزش و هیجان (مترجمان: حسن شمس اسفندآباد، غلامرضا محمودی و سوزان امامی‌‌پور، ج۲، چاپ دوم). تهران: نشر نی.
    21. مدرسی، فرید. (1388). روابط دولت نهم و دهم با حوزه و پیامد هفتگانه آن، دوشنبه 26 بهمن. http://www.faridmod.blogfa.com/post/396
    22. منوچهری، عباس. (1394). اندیشه سیاسی به مثابه دانشی میان‌‌رشته‌‌ای: روایتی دلالتی– پارادایمی. مطالعات میان‌‌رشته‌‌ای در علوم انسانی، (26)، صص 1- 22.
    23. مهرپور، حسین. (1388). دیدگاه‌های جدید در مسائل حقوقی (چاپ سوم). تهران: اطلاعات.
    24. هاشمی‌ رفسنجانی، اکبر و محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن. (1383). فرهنگ قرآن (ج4). قم: بوستان کتاب.
    25. هاشمی‌ رفسنجانی، اکبر و محققان مرکز فرهنگ و معارف قرآن. (1386). فرهنگ قرآن (ج15). قم: بوستان کتاب.
    26. داریوش، جهان بین. (1379). گفتگو با حسین بشیریه؛ دولت، جامعه مدنی و گفتمان‌های جامعه شناسی سیاسی، کتاب ماه علوم اجتماعی، اسفندو فروردین، ص 4.
    27. سایت خبرگزاری مهر. (1398). در اولین نشست از سلسله نشست‌های روایت حجره بررسی شد؛ زندگی، فعالیت‌ها و دیدگاه‌های آیت الله صافی گلپایگانی ره، کد خبر https://www.mehrnews.com/news/4845510