استبعادگرایی در انتظار و مهدویت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استاد تمام پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم، ایران

چکیده

مهدویت و آموزه‌های آن علاوه بر دستاوردها و نتایج خوبی که برای باورمندان مهدوی دارد، بر اساس برخی کجروی‌ها و بدفهمی‌ها دچار مشکلات و چالش‌هایی شده است؛ نظیر چالش استبعادگرایی که متفرع بر عوامل مختلفی است، مثل «منفی‌گرایی در مورد نقش انسان در ظهور»، «نامیدی از آمادگی و اصلاح بشر برای ظهور»، «مبتنی‌شدن ظهور بر یأس در روایات» و «عدم آگاهی از حکمت تأخیر ظهور». به‌طور کلی در میان باورمندان مهدوی سه نگرش استبعادگرایی، استعجال‌گرایی و اعتدال‌گرایی مطرح است. استبعادگرایی خود متفرع بر دو نگرش منفی استیجال‌گرایی و استبطاءگرایی است. برای برون‌رفت از این چالش و مشکل فردی و اجتماعی، لازم است با ترویج نگرش تقریب‌گرایانه و امیدوارانه، مردم را به رخداد ظهور خوشبین و یأس آنها را تبدیل به امیدواری کنیم. در این تحقیق به بازشناسی مفهومی و تحلیلی استبعاد، استبطاء و استعجال با روش توصیفی و تحلیلی پرداخته شده است تا به نتیجه و برایندی چون منفی‌بودن این سه نگرش و راهکار مقابله با آن که همان ترویج نگرش اعتدال‌گرایی در امر ظهور است، برسیم.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Improbability in the Waiting and Mahdiism

نویسنده [English]

  • حسین الهی نجاد
Full Professor of Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
چکیده [English]

Mahdiism and its teachings, in addition to the achievements and good results it has for Mahdavi believers, have faced problems and challenges based on some distortions and misunderstandings, including the challenge of improbability, which depends on various factors, such as "negativity about the role of man in the reappearance (of Imam Mahdi)", "Disappointment of human preparation and reformation for reappearance", "the reappearance relying on despair in the narratives" and "lack of awareness of the wisdom of delaying the reappearance ". In general, among Mahdavi believers, there are three attitudes of improbability, immediacy and moderation. Improbability itself is based on two negative attitudes of seeking deadline and delaying. In order to get out of this challenge and individual and social problem, it is necessary to promote an approximate and hopeful attitude, to make people optimistic about the reappearance and turn their despair into hope. In this study, the conceptual and analytical recognition of improbability, delaying and immediacy has been done with a descriptive and analytical method in order to reach the conclusion that these three attitudes are negative and the solution to deal with is to promote the attitude of moderation in the matter of reappearance

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdiism
  • the waiting for Imam Mahdi
  • reappearance
  • improbability
  • immediacy
  • moderation
  1. ابن‌منظور. (1416ق). لسان العرب. بیروت: دار احیاء‌التراث العربى، مؤسسة التاریخ العربى.
  2. اصفهانی، محمدتقی. (1387). مکیال المکارم (چاپ هفتم). قم: مسجد مقدس جمکران.
  3. آصفی، محمدمهدی. (1418ق). الانتظار الموجه. بیروت: الغدیر.
  4. بستانی، فؤاد افرام. (1375). فرهنگ ابجدی (چاپ دوم). تهران: انتشارات اسلامی.
  5. بنی‌هاشمی، سیدمحمد. (1384). راز پنهانی و رمز پیدایی. تهران: نیک معارف.
  6. حسینی زبیدی، محمد مرتضی. (1414ق). تاج العروس. بیروت: دارالفکر.
  7. حمیری، عبدالله بن جعفر. (1413ق). قرب الاسناد. قم: مؤسسه آل‌البیت ع.
  8. زیدان، عبدالکریم. (1420ق). الوجیز فی اصول الفقه. بیروت: دارالکتب.
  9. سروش، عبدالکریم. (1376). مدارا و مدیریت. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
  10. صدر، سیدمحمدباقر. (1379). رهبری بر فراز قرون. تهران: نشر موعود.
  11. صدوق، محمد. (1377). کمال الدین و تمام النعمه (ج۲). تهران: اسلامیه.
  12. فاضل لنکرانی، محمد. (1381). اصول فقه شیعه (ج1). قم: مرکز فقهی ائمه اطهار ع.
  13. فقیه ایمانی، محمد باقر. (1383). لواء الانتصار. اصفهان: عطر عترت.
  14. کلینی، محمد. (1407ق). کافی (ج۱). تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  15. لطیفی، رحیم؛ ملائی، حسن. (1381). جایگاه اختیار و تلاش انسان در پدیده ظهور. مجله انتظار موعود، (3)، صص 89-112.
  16. محقق داماد، مصطفی. (1383). قواعد فقه (ج۴، چاپ دوازدهم). تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
  17. مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی. (1389). فرهنگ‌نامه اصول فقه. قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  18. مشهدی، محمد بن جعفر. (1419ق). مزار کبیر. قم: جامعه مدرسین.
  19. مکارم، ناصر. (1376). حکومت جهانی امام زمان عج. قم: نسل جوان.
  20. نعمانی، محمد. (1397ق). غیبت نعمانی. تهران: نشر صدوق.