پیوستگی حکمرانی مقاومت و انتظار؛ بازشناسی مؤلفه‌‌های قرآنی آن در سیرۀ شهید سلیمانی با توجه به ارکان حرکت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد تمام گروه علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم ع ، قم، ایران (نویسنده مسئول).

2 استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی ، قم، ایران.

چکیده

انتظار آموزه‌‌ای اساسی در مذهب امامیه است که می‌‌توان آن ‌‌را «عملگرایی در دوران غیبت جهت ایجاد زمینه‌‌های ظهور خورشید عظمای ولایت» دانست. با توجه به تشکیکی‌بودن و ثبوت مصادیق حداقلی و حداکثری مفهوم انتظار، مصداق اعلای این مفهوم، «عملگرایی مبتنی بر مقاومت» و «عملکرد جهادی» در دوران غیبت است؛ از‌این‌رو حاکمیت مؤمنانه و مقاومتی از لوازم انتظار متعالی محسوب‌‌گشته و عالمان امامیه پیوندی مبتنی بر عقل و نقل را میانشان یافته‌‌اند. در این میان، نگرش حکمت متعالیه به مدل حاکمیت در جامعه و مباحث مرتبط با مقوله «حرکت» در فلسفه اسلامی، گونه‌‌ای از حکمرانی را یادآور‌‌ است که می‌‌توان از آن به «حکمرانی مقاومت» نام ‌‌برد. از‌‌ سوی دیگر قرآن‌‌ کریم مؤلفه‌‌هایی برای این نوع از حاکمیت برشمرده است که نوشتار پیش‌‌رو می‌کوشد به روش تلفیقی و آمیزه‌‌ای و داده‌‌پردازی توصیفی – تحلیلی، پس از بررسی پیوند میان حکمرانی‌‌ مقاومتی و انتظار، جایگاه ارکان حرکت در آن و معنای حکمرانی ‌‌مقاومتی، به مؤلفه‌‌های قرآنی این حکمرانی بپردازد و تجلی آن را در سیرۀ شهید ‌‌سلیمانی بررسی کند. نتیجه اینکه حکمرانی ‌‌مقاومت، از لوازم انتظار متعالی و مبتنی بر قواعد حرکت در حکمت ‌‌متعالیه است و شامل پنج مؤلفه اساسیِ «توحید‌‌محوری»، «اعتقاد به ولایت ‌‌فقیه ‌‌جامع الشرائط»، «استقامت و صبر»، «عقلانیت ‌‌دینی و تدبیر» و «نگاه فراگیر و مؤمنانه به انسان» است. شهید سلیمانی در مقام انسان ‌‌تراز مکتب امام‌‌ خمینی&، این مدل از حاکمیت مقاومتی را در بالاترین سطح در منطقه اجرا کرد و شبکه‌‌ای از محور مقاومت را در عرصه بین‌‌الملل تشکیل داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Relationship between the Governorship of Resistance and the Waiting; an Examination of Its Qur'anic Components in the Lifestyle of Shahid Soleimani According to the Pillars of the Movement

نویسندگان [English]

  • Najaf lakzaee 1
  • mohammah SAHBAZYAN 2
1 Full professor of the Department of Political Sciences, Baqir al-Olum University and president of Islamic Sciences and Culture Academy, Qom, Iran
2 Assistant Professor, Islamic Sciences and Culture Academy, Department of Current Studies, Research Center forf Mahdism and Future Studies, Qom, Iran.
چکیده [English]

The waiting (for Imam Mahdi) is a basic teaching in Imamiyah sect, which can be considered as pragmatism in the occultation era to provide the context for reappearance of the great sun of the guardianship. Given the skepticism and proving the minimum and maximum instances of the concept of the waiting, the superior instance of this concept is "resistance-based pragmatism" and "jihadi action" during the occultation. Hence, faithful and resistance-based governance is considered as the means of transcendental waiting and Imamiyah scholars have found a relationship based on reason and narration between them. In the meantime, the transcendental Hikmah's view about the model of governance in society and the issues related to the movement in Islamic philosophy are reminiscent of a type of governorship that can be called "resistance governorship". On the other hand, the Holy Qur'an enumerates components for this type of governance that based on a combined and blending method and descriptive-analytical data processing, the present paper tries to deal with the Qur'anic components of resistance governance by examining the relationship between resistance governorship and the waiting, the place of the pillars in it and the meaning of resistance governorship as well as its manifestation in the lifestyle of Shahid Soleimani. The findings suggest that the resistance governorship is a means of transcendental waiting and is based on the rules of movement in transcendental Hikmah (wisdom) and includes the five basic components of monotheism, belief in the guardianship of the jurist (a completely qualified jurist), perseverance and patience, religious rationality and prudence and the comprehensive and faithful view to mankind. Shahid Soleimani, as a preeminent human in Imam Khomeini's school, implemented this model of resistance governance at the highest level in the region and formed a network of resistance in the international arena.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Governorship
  • resistance
  • the waiting
  • Shahid Soleimani
  • pillars of the movement

مراجع

  1. آذرنوش، آذرتاش. (1385). فرهنگ معاصر عربی – فارسی (چاپ هفتم). تهران: نشر نی.
  2. آشوری، داریوش. (1370). دانشنامه سیاسی (چاپ دوم). تهران: مروارید.
  3. آقابخشی، علی؛ افشاری‌راد، مینو. (1386). فرهنگ علوم سیاسی. تهران: چاپار.
  4. ابن مزاحم، نصر. (1404ق). وقعة الصفین. قم: کتابخانه آیت‌الله مرعشی ره.
  5. بیرو، آلن. (1366). فرهنگ علوم اجتماعی (مترجم: محمدباقر ساروخانی). تهران: کیهان.
  6. ترابی کلاته قاضی، علی. (1399). مؤلفه‌های اخلاق حکمرانی در مکتب شهید سلیمانی. فصلنامه حکمرانی متعالی، ش1، صص 81-108.
  7. جوادی آملی، مرتضی. (1391). نشست «فلسفه حکومت در عصر غیبت از منظر حکمت متعالیه»، مندرج در کتاب سیاست متعالیه از منظر حکمت متعالیه (دفتر سوم، به اهتمام: شریف لک‌‌زایی). قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  8. حسینی زبیدی، محمدمرتضی. (1414ق). تاج العروس. بیروت: دارالفکر.
  9. خامنه‌ای، سیدعلی. (10/11/1390). مجموعه سخنرانی رهبری با عنوان: استقامت در اهداف، اصلاح روش‌ها، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/u67930
  10. خامنه‌ای، سیدعلی. (11/10/1400). بیانات در دیدار خانواده و ستاد سالگرد شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/n94536
  11. خامنه‌ای، سیدعلی. (13/10/1399). ۴۰ جمله از رهبر انقلاب درباره «سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی» برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/b13443
  12. خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1381). بیانات در مراسم سیزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی ره، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/p11459
  13. خامنه‌ای، سیدعلی. (14/03/1398). بیانات در مراسم سی‌امین سالگرد رحلت امام خمینی ره، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/a94697
  14. خامنه‌ای، سیدعلی. (14/3/1378). خطبه‌های نمازجمعه‌ در دهمین سالگرد رحلت امام خمینی ره برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/d58602
  15. خامنه‌ای، سیدعلی. (18/10/1398). بیانات در دیدار مردم قم: برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/p27610
  16. خامنه‌ای، سیدعلی. (22/11/1397). بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/u50977
  17. خامنه‌ای، سیدعلی. (26/05/1394). بیانات در دیدار اعضای مجمع جهانی اهل‌بیت و اتحادیه‌ی رادیو و تلویزیون‌های اسلامی، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/e25773
  18. خامنه‌ای، سیدعلی. (26/9/1399). بیانات در دیدار دست‌اندرکاران مراسم سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی و خانواده شهید سلیمانی، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/e89115
  19. خامنه‌ای، سیدعلی. (27/10/1398). خطبه‌های نماز جمعه تهران، برگرفته از: پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری https://b2n.ir/y26140
  20. خمینی، سید روح‌الله. (1367). صحیفه امام. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
  21. خمینی، سید روح‌الله. (1389). صحیفه امام. (چاپ پنجم). تهران: مؤسسه نشر و تنظیم آثار امام خمینی ره.
  22. خمینی، سید روح‌الله. (بی‌تا). ولایت فقیه. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره.
  23. راغب اصفهانی، حسین. (1412ق). مفردات القرآن. بیروت: دارالقلم.
  24. رستمی، علی. (1399). حکمرانی امنیتی در اندیشه سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی (امنیت‌بخشی در محور مقاومت). فصلنامه حکمرانی متعالی، ش1، صص 49-62.
  25. روزنامه مشرق. (14/10/1399) دلارهایی که با تدبیر حاج قاسم نصیب ایران شد: برگرفته از سایت روزنامه مشرق: mashreghnews.ir/news/1163189
  26. ری شهری، محمد. (1393). دانشنامه امام مهدی عج (چاپ سوم). قم: دارالحدیث.
  27. سلیمانی. قاسم. (20/10/1399). چرا می‌جنگم؟ روایتی از جلوه‌های مکتب سلیمانی به قلم حاج قاسم. برگرفته از: https://b2n.ir/p15514
  28. سیدباقری، سیدکاظم. (1388). هستی‌شناسی سیاست در حکمت متعالیه. فصلنامه قبسات، ش51، صص 105-138.
  29. شجاری مرتضی؛ فریبا، مختاری. (۱۳۹۱). حرکت حبی و غایت آن از دیدگاه ابن عربی و ملاصدرا. پژوهشنامه عرفان، ش7، صص 64- ۸۷.
  30. شمس الدینی، شیخ صلاح الدین. (8/10/1400). سخنرانی با عنوان «بررسی ویژگی‌های شخصیتی و معرفتی شهید حاج قاسم سلیمانی»، به آدرس: http://radio.isca.ac.ir/music
  31. صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1354). المبدأ و المعاد. تهران: انجمن حکمت و فلسفه ایران.
  32. صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم. (1981م). الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة (چاپ سوم). بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  33. صدوق، محمد بن علی بن بابویه. (1395ق). کمال الدین و تمام النعمة (مترجم: علی‌اکبر غفاری، چاپ دوم). تهران: اسلامیه.
  34. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1364). اصول فلسفه و روش رئالیسم (با تعلیقات: شهید مرتضی مطهری، چاپ دوم). قم. صدرا.
  35. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1390). المیزان (چاپ دوم). بیروت: موسسة الاعلمی.
  36. طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1402ق). نهایة الحکمة (چاپ دوازدهم). قم: جامعه مدرسین.
  37. طبری آملی، محمد بن ابی القاسم. (1383). بشارة المصطفی لشیعة المرتضی. نجف: المکتبة الحیدریة.
  38. عسکری، حسن بن عبدالله. (1400ق). الفروق اللغة. بیروت: دار الآفاق الجدیدة.
  39. علی‌بابایی، غلامرضا. (1384). فرهنگ سیاسی (چاپ دوم). تهران: آشیان.
  40. کلینی، محمد بن یعقوب. (1407ق). الکافی. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  41. گنج‌بخش، محمود. (1399). شناسایی عوامل شکوفایی فضایل اخلاقی حکمران مبتنی بر مکتب شهید سلیمانی. فصلنامه حکمرانی متعالی، ش1، صص 11-32.
  42. لک‌زایی، نجف؛ لک‌زایی، رضا. (1390). تحلیل انقلاب اسلامی ایران در چارچوب حکمت متعالیه. پژوهشنامه متین، ش51، صص 131-155.
  43. مزینانی، مهدی. (1399). حکمرانی جهادی (درآمدی بر تحلیل سیره سردار سلیمانی از منظر آموزه‌های حکمرانی). مجله حکمرانی حکمت متعالی، 1(1)، صص 109-128.
  44. مصباح یزدی، محمدتقی. (1397). حکیمانه‌ترین حکومت (چاپ چهارم). قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ره.
  45. مصطفوی، حسن. (1368). التحقیق فی کلمات القرآن. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  46. الهی قمشه‌ای، مهدی. (1363). حکمت الهی عام و خاص (چاپ ششم). تهران: انتشارات اسلامی.
  47. الهی‌نژاد، حسین. (1400). گستره مفهومی انتظار با تأکید بر قانون اشتراک لفظی و معنوی. فصلنامه انتظار موعود، ش58، صص 105-117.
  48. یزدانی‌زازرانی، محمدرضا. (1391). بررسی رابطۀ مفهومی و تأثیر حکمرانی بر سیاست‌گذاری عمومی. نشریه پژوهش‌های روابط بین الملل، 4(2)، صص 109-142.
  49. ir
  50. http://radio.isca.ac.ir

 

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 23 بهمن 1400
  • تاریخ بازنگری: 11 اسفند 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 بهمن 1400

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار