علل اوج‌گیری مهدی‌پژوهی و مهدی‌ستیزی در غرب و راه‌های مقابله با آن در پرتو نظرات حضرت آیت‌اللّه خامنه‌ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مرکز تخصصی مهدویت

چکیده

توجه غرب به موضوع نگاه آخرالزمانی اسلام و مهدویت رشد غیرقابل‌انکاری در دو عرصه علمی-پژوهشی، و سیاسی-رسانه‌ای داشته است؛ چنانکه در مراکز پرشمار علمی غرب، مهدی‌پژوهیِ عمیق امری مشهود بوده، در رسانه‌های غربی نمونه‌های متعدد مهدی‌ستیزی، به‌عیان، قابل مشاهده است. نوشتار کنونی با روش توصیفی-تحلیلی بر آن است که علاوه بر ارائه تصویری از وضعیت کنونی رویارویی غرب با باورداشت مهدویت، در پرتو نظرات رهبر معظم انقلاب دلایل این توجه و ستیز با مهدی‌باوری اسلامی-شیعی ریشه‌یابی کرده، از بستر رهنمودهای معظم‌له راهبردهایی برای مقابله با تحرکات غرب در موضوع مهدویت ارائه نماید. بنابر احصاء صورت‌گرفته، مواردی همچون اوج‌گیری نفوذ اسلام در غرب، پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و تأثیرگذاری عمیق آن در جهان، معرفی مهدویت به‌عنوان الگوی نظام آرمانی از جانب اسلام و تهدیدشدن منافع استعماری غرب بر اساس اقبال به این آموزه اسلامی، از ‌مهم‌‌ترین علل پررنگ‌شدن مهدی‌پژوهی و مهدی‌ستیزی در غرب می‌باشد که در کلام آیت‌الله خامنه‌ای نیز بازتاب داشته است. پذیرش برنامه‌ریزی غرب برضد مهدویت و رصد هوشمندانه آن، ایجاد قرارگاه ویژه برای مقابله، معرفی صحیح مهدویت و تلاش برای اقدام آگاهانه و فعالانه، از ‌مهم‌‌ترین راهکارهای پیشنهادی است که از بستر رهنمودهای رهبر انقلاب برای مقابله با فعالیت‌های غرب در این عرصه به دست آمده و ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Causes of the Rise of Mahdiism Studies and Anti-Mahdiism in the West and Ways to Deal with It, Based on the Views of Ayatollah Khamenei

نویسنده [English]

  • زهیر دهقانی آرانی
مرکز المهدویة التخصصی الحوزة العلمیة قم المقدسة
چکیده [English]

The West's attention to the issue of the end time view of Islam and Mahdism has grown undeniably in both scientific-research and political-media fields. As in the numerous scientific centers of the West, deep Mahdi research is evident; various examples of anti-Mahdiism are clearly visible in the Western media. The current paper with a descriptive-analytical method in addition to presenting a picture of the current situation of the West's confrontation with Mahdism, in the light of the Supreme Leader's views, first, intends to find the causes for the attention and conflict with and Islamic-Shiite Mahdiism belief, and then present strategies to counter the Western movements on the subject of Mahdism through his guidelines. According to statistics, the rise of Islam in the West, the victory of the Islamic Revolution in Iran and its profound impact on the world, the introduction of Mahdism as a model of the ideal system by Islam and the threat of Western colonial interests due to welcoming this Islamic doctrine, are the most important reasons for the increase in Mahdiism studies and anti-Mahdiism in the West, which are also reflected in the words of Ayatollah Khamenei. Acceptance of Western planning against Mahdiism and its intelligent observation, creating a special base for confrontation, correct introduction of Mahdiism and striving for conscious and active action, are among the most important proposed solutions that has been obtained and presented from the context of the guidelines of the Supreme Leader of the Revolution to counter the activities of the West in this field.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Mahdiism
  • Mahdiism studies
  • anti-Mahdiism
  • Ayatollah Khamenei
  • Western world
1. خامنه‌ای، سیدعلی. (06/04/1359). بیانات در خطبه‌های نماز جمعه. به نقل از: مقاله «رابطه بیداری اسلامی با ظهور مهدی موعود (عج الله تعالی فرجه الشریف) از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه‌ای (مدظله العالی)» نوشته محمدسجاد تقی‌زاده. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/462261
2. خامنه‌ای، سیدعلی. (25/09/1376). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/494627
3. ‫خامنه‌ای، سیدعلی. (31/03/1379). بیانات در دیدار کارگزاران نظام به مناسبت هفدهم ربیع‌الاوّل. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/483367
4. ‫خامنه‌ای، سیدعلی. (30/07/1381). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم به مناسبت عید
نیمه‌شعبان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/553847
5. ‫خامنه‌ای، سیدعلی. (25/05/1383). بیانات در دیدار جمعی از مسئولان وزارت امور خارجه. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/075604
6. ‫خامنه‌ای، سیدعلی. (09/04/1386). بیانات در دیدار اعضای هیئت دولت و مدیران اجرایی کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/149014
7. ‫خامنه‌ای، سیدعلی. (27/05/1387). بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم‌ در روز نیمه
شعبان. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/764203
8. ‫خامنه‌ای، سید علی. (10/07/1387). خطبه‌های نماز عید سعید فطر. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/611327
9. خامنه‌ای، سیدعلی. (05/05/1388). بیانات در دیدار اعضای دفتر رهبری و سپاه حفاظت ولی
امر. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/623242
10. ‫خامنه‌ای، سیدعلی. (27/07/1389). بیانات در اجتماع بزرگ مردم قم‌. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ایhttps://b2n.ir/245978
11. خامنه‌ای، سیدعلی. (14/02/1390). بیانات در دیدار جمعی از معلمان سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/222965
12. خامنه‌ای، سیدعلی. (26/05/1390). بیانات در دیدار فعالان بخش‌های اقتصادی کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/240385
13. خامنه‌ای، سیدعلی. (23/06/1390). دیدار علما و نخبگان شرکت‌کننده در مجمع جهانی اهل بیت با رهبر انقلاب در مشهد مقدس. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/989593
14. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (01/01/1392). بیانات در حرم مطهر رضوی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/244967
15. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (09/02/1392). بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/032855
16. خامنه‌ای، سیدعلی. (26/08/1393). بیانات در هشتمین مراسم دانش‌آموختگى‌ دانشجویان دانشگاه‌هاى افسرى ارتش. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/293038
17. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (21/12/1393). بیانات در دیدار اعضاى مجلس خبرگان رهبرى. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/490623
18. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (14/10/1394). بیانات در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/024597
19. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (06/03/1395). بیانات در دیدار رئیس و اعضای مجلس خبرگان
رهبری. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/423133
20. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (26/07/1396). بیانات در دیدار نخبگان جوان علمی. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/798638
21. ‫ خامنه‌ای، سیدعلی. (24/11/1397). بیانیه «گام دوم انقلاب» خطاب به ملت ایران. برگرفته از: پایگاه اطلاع‌‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار آیت‌‌الله خامنه‌‌ای https://b2n.ir/550373
22. ‫دهقانی آرانی، زهیر. (۱۳۹۷). بررسی و نقد دیدگاه تأثیرگذاری منفی باور به مهدویت در مسیر پیشرفت تمدنی اسلام. نشریه پژوهش‌های مهدوی، ش ۲۵، صص 43ـ67
23. ‫دهقانی آرانی، زهیر. (۱۳۹۶). پنجه بر آفتاب. قم: مرکز تخصصی مهدویت.
24. ‫دهقانی آرانی، زهیر. (۱۳۹۸). سیر تحول نگاه مستشرقان به مهدویت در ۱۵۰ سال اخیر (پایان‌نامه دکتری). دانشگاه تهران. پردیس فارابی.
25. ‫ربانی گلپایگانی، علی. (۱۳۹۵). بررسی و نقد تبارشناسی امام مهدی در روایات اهل سنت. نشریه انتظار موعود، (۵۲)، صص 5 ـ20.
26. ‫مؤمنی‌راد، احمد (۱۳۸۳). دنیای بدون مرز؛ مبانی فکری و فلسفی جهانی‌سازی. نشریه سوره اندیشه، (۱۱)، صص 94-99.
27. ‫هالم، هاینس. (۱۳۸۹). تشیع (مترجم: محمدتقی اکبری). قم: ادیان.
28. Armstrong, Karen. (2000). Islam : a short history. London: Weidenfeld and Nicolson.
29. Brunner, Rainer. (2016). Die Schia. In Islam: Einheit und Vielfalt einer Weltreligion, Rainer Brunner (Hrsg.) (pp. 310-337). Stuttgart: Kohlhammer Verlag.
30. Cantrell, Ron. (2004). The Mahdi, hijacked messiah: a potential tidal wave of violence surrounds Islam’s hidden messiah. Jerusalem, Israel: Ron Cantrell.
31. Cook, David. (2002). Studies in Muslim apocalyptic. Princeton, N.J.: Darwin Press.
32. Cook, David. (2005). Contemporary Muslim apocalyptic literature. Syracuse (New York): Syracuse University Press.
33. Cook, David. (2011). Messianism in the Shiite Crescent. In Fundamentalism in the Modern World Vol 1 : Fundamentalism, Politics and History: The State, Globalisation and Political Ideologies (pp. 124-147). London: I.B.Tauris.
34. Crone, Patricia. (2003). Slaves on horses: the evolution of the Islamic polity (1st pbk. ed). Cambridge: Cambridge University Press.
35. Crone, Patricia. (2004). God’s rule: government and Islam. New York: Columbia University Press.
36. Fierro Bello, María Isabel. (2012). The Almohad revolution: politics and religion in the Islamic West during the twelfth-thirteenth centuries. Farnham, Surrey, England: Ashgate.
37. Filiu, Jean-Pierre. (2009). The Return Of Political Mahdism. In Current Trends In Islamist Ideology (Vol. 8, pp. 26-38). Washington, D.C.: Hudson Institute.
38. Filiu, Jean-Pierre. (2012). Apocalypse in Islam. (M. B. DeBevoise, tran.). Berkeley, Calif.; London: University of California Press.
39. Friedman, Yaron. (2001). al-Husayn ibn Hamdân al-Khasîbî: A Historical Biography of the Founder of the Nusayrî-’Alawite Sect. Studia Islamica, (93), 91-112.
40. Furnish, Timothy R. (2015). Ten Years’ Captivation with the Mahdi’s Camps: Essays on Muslim Eschatology, 2005-2015. Timothy R. Furnish, Phd.
41. García-Arenal, Mercedes. (2006). Messianism and puritanical reform: Mahdīs of the Muslim west. (M. Beagles, tran.). Leiden; Boston: Brill ; Extenza Turpin.
42. Hermann, Denis. (2014). Political Quietism in Contemporary Shīʿism: A Study of the Styāsat-i mudun of the Shaykhī Kirmānī Master ʿAbd al-Riḍā Khān Ibrāhīmī. Studia Islamica, 109(2), 274-302.
43. Landes, Richard. (2011). Heaven on earth: the varieties of the millennial experience. New York; Oxford: Oxford University Press.
44. Layish, Aharon. (2016). Sharīʻa and the Islamic state in 19th-Century Sudan: the Mahdī’s legal methodology and doctrine.
45. Lewis, Bernard. (1993). Islam and the West. New York; Oxford: Oxford University Press.
46. Livne-Kafri, Ofer. (2006). Jerusalem in early Islam: the eschatological aspect. Arabica, (53), 382-403.
47. Madelung, Wilferd. (1986). The Sufyānī between Tradition and History. Studia Islamica, (63), 5-48. https://doi.org/10.2307/1595566
48. McCants, William F. (2016). The ISIS apocalypse: the history, strategy, and doomsday vision of the Islamic State. New York : Picador: St. Martin’s Press.
49. Paz, Reuven. (2007). Debates within the Family: Jihadi-Salafi Debates on Strategy, Takfir, Extremism, Suicide Bombings, and the Sense of the Apocalypse. In The Project for the Research of Islamist Movements (PRISM) (pp. 1-12). Herzliya, ISRAEL.
50. Reynolds, Gabriel Said. (2001). Jesus, The Qḥã’im And The End Of The World. Rivideglstudorie Rivista degli studi orientali, 75(1-4), 55-86.
51. Richard, Yann. (1983). Der verborgene Imam: die Geschichte des Schiismus in Iran, Berlin: Klaus Wagenbach.
52. Richardson, Joel. (2009). The Islamic Antichrist: the shocking truth about the real nature of the Beast. Los Angeles, CA: WND Books.
53. Rosenberg, Joel C. (2010). The Twelfth Imam. Carol Stream, Ill.: Tyndale House Publishers.
54. Rubin, Uri. (1995). Apocalypse and authority in Islamic tradition: the emergence of the twelve leaders. Al-qantara., 18, 11-42.
55. Turner, Colin P. (2011). Islam: The Basics. New York: Routledge.
56. Turner, Colin P. 56. (1993). Still Waiting for the Imam?: The Unresolved Question of intizḥãr in Twelver Shi’ism. Persica, 15, 29-47.
57. Vilozny, Roy. (2010). A Study of Kittãb al-Maḥãsin by Ahmad b. Muhammad al-Barqâ (d. 888 or 894 CE). The Hebrew University of Jerusalem.
58. Klemm, Verena. (1984). Die vier sufarâ’ des Zwölften Imâm Zur formativen Periode der Zwölferšḥãʽa. weltorients Die Welt des Orients, 15, 126-143.
59. Nagel, Tilman. (1998). Die islamische Welt bis 1500. München: R. Oldenbourg Verlag.
60. Ourghi, Mariella. (2008). Schiitischer Messianismus Und Mahdi-Glaube in Der Neuzeit. Wurzburg: Ergon Verlag.
61. Vanzan, Anna. (2016). Gli sciiti: l’altro Islam tra cultura e attualità. Bologna: Il mulino.